Temel Elektronik Ders Notu

[fachmann]

• ELEKTRONİKDE BİLİNMESİ GEREKEN TEMEL KONULAR
  • AKIM
    • Akımın birimi amperdir.
    • Akım “I” harfiyle sembolize edilir.
    • Akımı ölçen ölçü aleti ampermetredir.
    • Ampermetre devreye her zaman seri bağlanır.
    • Ampermetrenin iç direnci çok düşüktür.
  • GERİLİM
    • Gerilim birimi voltur.
    • Gerilim “V” ya da “U” harfiyle sembolize edilir
    • Gerilimi ölçen ölçü aletinin ismi voltmetredir.
    • Voltmetrenin iç direnci çok yüksektir.
    • Voltmetre devreye her zaman paralel bağlanır.
  • DİRENÇ
    • Direncin birimi ohm dur.
    • Direnç “R” harfiyle sembolize edilir.
    • 
      Direnci ölçen ölçü aletinin ismi ohmmetredir.
    • Direncin devre sembolü yanda görülen iki şekildedir.

NOT: DİRENÇ, GERİLİM VE AKIMI ÖLÇEBİLEN ÇOK FONKSİYONLU ÖLÇÜ ALETİNİN İSMİ MULTIMETRE YA DA AVOMETREDİR.

Ölçü Aletlerine Ait Semboller ve Anlamları

• Ampermetre: Doğru veya alternatif akım devrelerinde alıcının çektiği akımı ölçen ölçü aleti olup devreye seri bağlanır. Ampermetreler (A) harfi ile belirtilir.

• Voltmetre: Doğru ve alternatif akım devresinin ya da devreye bağlı bir alıcının uçlarındaki gerilim değerini ölçmeye yarayan ölçü aleti olup devreye paralel bağlanır. Voltmetreler (V) harfi ile belirtilir.

• Lcrmetre: Elektrik devrelerinde değişik amaçlar için kullanılan ve alıcı olarak görev yapan direnç, bobin ve kondansatörün; direnç, endüktans ve kapasiteölçen ölçü aletleridir. Lcrmetre ile doğru ölçüm yapabilmek için uygun kademe seçimi yapılmalıdır.

• Wattmetre: Doğru ve alternatif akım devrelerinde alıcıların çektikleri elektriksel gücü ölçen aletleridir. Wattmetreler akım ve gerilim bobinlerine sahip olup akım bobini devreye seri, gerilim bobini devreye paralel bağlanır. Güç hesaplamalarda (P) harfi ile ifade edilir.

• Frekansmetre: Alternatif akım devrelerinde elektrik enerjisinin frekansını ölçen aletlerdir. Frekansmetreler devreye paralel bağlanır ve (Hz) şeklinde ifadefrekans endüktans ve kapasite ölçümü yapar. Bunların yanı sıra elektronik elemanların sağlamlık kontrolü ve uç tespiti işlemleri yapabilen tümleşik ölçü aletleridir.

• Osilaskop: Elektrik ve elektronik devrelerinde akım ve gerilimin değeri, frekans ve faz farkı ölçümlerini dijital veya analog ekranda grafiksel olarak gösteren aletlerdir.

• Elektrik Sayacı: Elektrik devrelerinde alıcıların harcadığı elektrik enerjisini, yani harcanan güç ile zaman çarpımını ölçen ölçü aletleridir. sayaçlarda akım ve gerilim bobini olmak üzere iki bobin bulunur. Akım bobini devreye seri, gerilim bobine devreye paralel bağlanır.

• Multimetre: Elektrik veya elektronik devrelerinde akım, gerilim, direnç, frekans endüktans ve kapasite ölçümü yapar. Bunların yanı sıra elektronik elemanların sağlamlık kontrolü ve uç tespiti işlemleri yapabilen tümleşik ölçü aletleridir.

DOĞRU AKIM VE ALTERNATİF AKIM

Doğru Akım: Zamanla yönü ve şiddeti hiçbir şekilde değişmeyen akımdır. Pillerden bataryalardan bisiklet dinamolarından elde ettiğimiz akımdır.

Alternatif Akım: Zamanla yönü ve şiddeti periyodik olarak değişen akımdır. Şehir şebekesinden elde ettiğimiz akım Alternatif akımdır. Türkiye’de şehir şebekesi 220 volt ve 50 Hz dir. Sanayi elektriği ise 380 Volt ve yine 50 Hz dir.

Elektrik Devrelerinde Kullanılan Elemanlar​

• Besleme

Herhangi bir enerjiyi (kimyasal, mekanik, ısı, ışık), elektrik enerjisine dönüştüren devre elemanına üreteç veya kaynak denir. Kısaca elektrik enerjisi üreten devre elemanıdır. Aşağıda çeşitli üreteçlere ait semboller verilmiştir.

• Direnç

Dirençler, üzerlerinden geçen akıma zorluk gösteren devre elemanlarıdır. Devre uygulamalarında dirençler, akım sınırlayıcı, gerilim düşürücü, devre yükü, akım ayarlayıcısı olarak kullanılır. Hemen hemen her elektrik-elektronik devresinde direnç kullanılmaktadır.

• Anahtar

İstenildiği zaman elektrik akımının geçişini sağlayan, istenildiği zaman akımın geçişini durduran devre elemanıdır. Devreyi açıp kapatmaya yarar.

Buton ile anahtar arasındaki fark ise; butona basıldığında konum değiştiren (elektrik akımının geçişine izin veren), bırakıldığında tekrar eski konumuna dönen (elektrik akımının geçişine izin vermeyen) devre elemanı olup, buna liht de denir. Anahtar ise tekrar konum değiştirmez yani ilk konumunu muhafaza eder.

• İletken

Elektrik devre elemanlarının birbirine bağlantısının yapıldığı ve elektrik akımını ileten metal tellere(bakır, alüminyum vb.) iletken veya kablo denir.

Not: İLETKENİN DİRENCİ BOYU İLE DOĞRU İLETKEN KESİTİ İLE TERS ORANTILIDIR. YANİ İLETKENİN BOYU UZADIKÇA DİRENCİ ARTAR KALINLIĞI ARTTIKÇADA DİRENCİ AZALIR.

• Sigorta

Devreyi normal çalışma akımının üzerindeki daha büyük akımlara karşı koruyan bir devre elemanıdır. Devrenin güvenliği için kullanılır.

DEVRE ÇEŞİTLERİ

• Açık Devre

Eğer bir devrede anahtar açık olduğu için ya da akım yolunda bir kopukluk olduğu için üreteçten almaca enerji aktarılamıyorsa bu devrelere açık devre denir. Alıcı çalışmaz.

Açık devrenin oluşması için gerekli koşullar:

• Anahtarın açık olması,
• Sigortanın devreyi açmış olması,
• İletkenlerde kopukluk olması,
• Alıcının arızalı olması,
• Ek yerlerinde veya elemanların bağlantısında temassızlık olması.
• Kapalı Devre

Bir elektrik devresinde anahtar kapalı, iletkenler sağlam ve üreteçteki enerji alıcıya ulaşıyorsa bu tür devreye kapalı devre denir. Alıcı çalışır.

• Kısa Devre

Anahtar kapalı olmasına rağmen herhangi bir nedenle elektrik akımı, alıcıya gitmeden devresini daha kısa yoldan veya direnci yok denecek kadar az olan yoldan tamamlıyorsa, bu şekildeki devrelere kısa devre denir. Alıcı çalışmaz.

Kaynak
Kaynak

Detaylı Ders Notu